Voorlezen is een krachtig middel om taalontwikkeling te stimuleren, ook voor nieuwkomers. Maarja, nieuwkomers verstaan niet zomaar wat je leest. Hoe zorg je er dan voor dat je het voorlezen toch betekenisvol maakt? Een manier om dit te doen is scaffolding. In deze blog beschrijf ik wat scaffolding is en hoe je het kunt inzetten bij het voorlezen aan nieuwkomers.
Wat is scaffolding?
Scaffolding is een Engelse term, in het Nederlands zou je kunnen zeggen ‘in de steigers zetten’. Net als in de bouw, is scaffolding tijdelijke ondersteuning; doel is om kennis en vaardigheden zo stevig op te bouwen dat je uiteindelijk de scaffolding niet meer nodig hebt.
Pauline Gibbons, een Australische professor die zich heeft gespecialiseerd in tweede taal onderwijs, omschrijft scaffolding als de ‘tijdelijke, toekomstgerichte, doelgerichte hulp’ waarmee we leerlingen ondersteunen terwijl zij nieuwe kennis, vaardigheden en begrip ontwikkelen (Gibbons, 2009).
Ze omschrijft drie aspecten van scaffolding:
- Het is tijdelijke hulp die leerlingen helpt in het ontwikkelen van begrip van nieuwe concepten en taal.
- Het stelt leerlingen in staat om te begrijpen hoe ze iets moeten doen, niet alleen wat ze moeten doen.
- Het is toekomstgericht; doel is dat leerlingen uiteindelijk de taak zelfstandig kunnen maken.
Scaffolding kan voor alle vakgebieden worden ingezet. In het geval van voorlezen begrijpen nieuwkomers niet zomaar wat je leest. Zij hebben dus scaffolding nodig om een verteld verhaal te kunnen begrijpen. Er zijn verschillende manieren waarop je scaffolding kunt bieden zodat ze wél tot verhaalbegrip komen.
Thuistaal inzetten
De thuistaal van nieuwkomers is essentieel bij het leren van een nieuwe taal. Ik schreef eerder al blogs over het waarom en het hoe van het gebruiken van thuistalen in de klas. Specifiek voor bij het voorlezen kun je de thuistaal op de volgende manieren inzetten:
-
Vooraf het verhaal in de thuistaal bespreken:
Dit kun je op verschillende manieren doen, de meest toegankelijke is door een korte samenvatting van het verhaal via Google Translate aan alle leerlingen te laten horen.
Je kunt ook gebruik maken van prentenboekeninalletalen.nl, hier kunnen leerlingen het hele verhaal in hun eigen taal beluisteren. Je kunt kinderen die dezelfde taal spreken het met elkaar het beluisterde verhaal laten nabespreken. -
Tweetalige boeken gebruiken
Gelukkig hebben bibliotheken en boekwinkels steeds meer meer- en anderstalige kinderboeken in hun collectie. Kinderen kunnen zo het boek in hun eigen taal lezen. Niet alle kinderen kunnen hun taal lezen, in dat geval kun je kinderen aan elkaar laten voorlezen of ouders uitnodigen om voor te lezen aan een groepje kinderen in de klas.
Een andere optie is de app BookaBooka. Deze app biedt heel veel boeken in diverse talen, maar vooral handig is de voorleesfunctie. Kinderen luisteren zo naar het verhaal in hun eigen taal.
-
Vertalen van sleutelwoorden:
Geef leerlingen een lijst met kernwoorden uit het verhaal en laat hen deze in hun thuistaal vertalen. Ook hier geldt weer: niet alle kinderen kunnen hun thuistaal lezen en schrijven, dus laat ze samenwerken met een klasgenoot. Of gebruik de uitspraak functie van google translate.
Visuele ondersteuning als hulpmiddel bij voorlezen
Een plaatje zegt soms meer dan 1000 woorden! Visuele ondersteuning helpt kinderen om het verhaal te begrijpen. Dit kan op verschillende manieren:
-
Prentenboeken en illustraties:
Kies boeken met veel illustraties die het verhaal ondersteunen. Tijdens het voorlezen kun je wijzen naar de plaatjes en verbanden leggen tussen de tekst en de afbeelding.
-
Gebaren en mimiek:
Ondersteun je verhaal met gezichtsuitdrukkingen, gebaren en lichaamstaal. Dit maakt het verhaal levendiger en helpt leerlingen om de betekenis van woorden af te leiden.
-
Gebruik van video’s en animaties:
Op Youtube vind je diverse animaties van prentenboeken. Het kan helpen om deze vooraf te laten zien. Dit helpt leerlingen om het verhaal visueel te begrijpen voordat ze naar de gesproken taal luisteren.
Herhaald voorlezen voor beter begrip
Een effectieve manier om begrip te vergroten bij nieuwkomers is herhaald voorlezen. Door een verhaal meerdere keren voor te lezen, krijgen kinderen de kans om de taal en de inhoud beter te verwerken. Bij de eerste keer luisteren ligt de focus op de grote lijnen van het verhaal, terwijl bij herhaling meer aandacht kan worden besteed aan details, nieuwe woorden en zinsstructuren. Daarnaast voelen leerlingen zich steeds zekerder naarmate ze het verhaal beter begrijpen. Een effectieve strategie is om elke herhaling iets toe te voegen, zoals extra vragen stellen, leerlingen delen van het verhaal laten navertellen of hen laten reageren op personages en gebeurtenissen.
Conclusie
Voorlezen aan nieuwkomers is een mooie manier om taalontwikkeling te stimuleren, maar het vereist de nodige ondersteuning om het begrijpelijk en effectief te maken. Scaffolding, in de vorm van thuistaal, visuele ondersteuning, en herhaald voorlezen helpt kinderen om verhalen beter te begrijpen en nieuwe woorden en structuren sneller op te nemen. Door strategisch gebruik te maken van illustraties, gebaren en meertalig materiaal kun je een rijke en betekenisvolle leeromgeving creëren waarin nieuwkomers met plezier luisteren naar Nederlandse verhalen!
Deze tips heb ik samengevat op een handige poster. Download ‘m hier gratis, en hang hem op in je klas. Of inspireer collega’s en hang hem op in de koffie hoek!
Vul je naam en mailadres in en je ontvangt de poster direct in je mailbox (check ook je spam!).
Wil je nog meer tips over hoe je scaffolding in je lessen kunt toepassen? Op instagram deel ik regelmatig inkijkjes in mijn lessen begrijpend luisteren in mijn nieuwkomersgroep. Je kunt me volgen op @taal_teach!
Bronnen:
Gibbons, P (2009) English learners, academic literacy and thinking: learning in the challenge zone, Heinemann, Portsmouth