In de vorige post hebben we gezien dat het gebruik van thuistalen leerlingen kan helpen met het leren van het Nederlands. Maar hoe pak je dat aan?
In Engelstalig onderwijs wordt veel gesproken over ‘Translanguaging’. Translanguaging betekent dat meertalige leerlingen al hun talen in ‘een dynamische en geïntegreerde manier toepassen. Het gaat om effectieve communicatie, functie boven vorm, zowel cognitieve activiteit als taalproductie’.
Deze quote komt uit het artikel ‘Translanguaging: Developing its Conceptualisation and Contextualisation’,van Lewis, G., Jones, B. and Baker, C. (2012).
Het sleutelwoord hier is geïntegreerd. Meertaligheid wordt vaak gezien als het hebben van twee talen, die los van elkaar staan. Kijk maar naar de term ‘NT2’ waarin NL als tweede, aparte, taal lijkt te worden gezien. Of wat denk je van begrippen als ‘thuis taal’ vs ‘schooltaal’?
Translanguaging neemt afstand van deze visie. Het is juist gebaseerd op het idee dat elke leerling één taalrepertoire heeft, wat dus flexibel ingezet worden afhankelijk van de context of het communicatiedoel.
Ofelia Garcia is een Amerikaanse professor die bekend is van haar werk binnen tweetalig onderwijs en translanguaging. Zij gaat nog een stapje verder en zegt zelfs dat we leerlingen onrecht aandoen wanneer we geen gebruik maken van translanguaging. Dan gebruiken we immers maar de helft van hun repertoire!
“Wanneer we geen gebruik maken van translanguaging doen we deze leerlingen onrecht aan. We gebruiken dan maar de helft van hun taalrepertoire.”
-Ofelia Garcia
Ze zegt dit in een toespraak die te vinden is op Youtube. Garcia geeft hierbij het voorbeeld van twee drummers die hetzelfde stuk moeten spelen, maar één van de drummers maar één stok gebruiken. Ze legt uit dat die drummer daar natuurlijk last van heeft, en dat meertalige leerlingen op een soortgelijke manier last hebben van het niet mogen gebruiken van hun thuistaal.
Het wél inzetten van alle talen in de klas geeft juist een signaal af over meertaligheid als kracht. Het laat ook zien dat alle talen gewaardeerd worden, wat bijdraagt aan waardering van diversiteit.
Bovendien kan het helpen de schoolprestaties te verbeteren: voor beginnende leerlingen is het fijn als ze nieuwe, lastige concepten in hun eigen taal kunnen ontdekken. Voor gevorderde leerlingen is het juist een kans om academische taal te ontwikkelen in hun beide talen.
Dit klinkt allemaal mooi natuurlijk, maar hoe pas je het toe in de klas? Moet je zelf alle talen spreken? Dat kan toch niet?!
Dat is gelukkig ook niet nodig. Je kunt translanguaging op drie niveaus toepassen in de klas:
Toestaan
Je kunt ten eerste beginnen met leerlingen toestaan hun thuistaal te gebruiken in de klas. In mijn ervaring doen leerlingen het meestal vanzelf wel. Zeker nieuwe leerlingen kunnen veel steun hebben aan een maatje dat dezelfde taal spreekt en hen af en toe kan helpen. Tegelijkertijd merk ik ook dat er leerlingen zijn die het erg gezellig hebben met hun taalmaatjes, maar ondertussen weinig NL spreken. Daarom spreek ik in mijn groep af dat elkaar helpen in je eigen taal altijd mag, maar zijn er ook duidelijke momenten waarop we alleen NL spreken. Leerlingen wennen hier snel aan. Voor stagiaires is het soms minder vanzelfsprekend, dus communiceer deze afspraken ook duidelijk naar collega’s!
Aanmoedigen
De volgende stap is om het gebruik van thuistalen actief aan te moedigen. Vraag bijvoorbeeld tijdens woordenschat lessen hoe je de woorden zegt in het Pools / Arabisch / Russisch …
Een andere leuke activiteit is het maken van een taaltabel. Schrijf een aantal kernwoorden in het NL op een grote poster, en laat kinderen de tabel aanvullen met woorden in hun taal. Dit is goede oefening voor woordenschat, maar het levert ook leuke gesprekken op tussen kinderen over overeenkomsten tussen hun talen! Kinderen vinden het ook leuk om andere schriften te zien. Niet alle kinderen zijn geletterd in hun eigen taal, maar samen met een taalmaatje en Google Translate komen ze een heel eind. Ouders vinden het ook leuk om met dit soort dingen te helpen.
Faciliteren
Het faciliteren is de meest diepgaande manier van het toepassen van translanguaging in de klas. Het houdt in dat je translanguaging bewust verweven wordt in het dagelijkse klassenmanagement. Dus je denkt in de planning van lesactiviteiten na over hoe je translanguaging kunt inzetten om de maximale leerresultaten te behalen. Dit betekent bewuste beslissingen nemen over groepssamenstelling, soort activiteiten én het beschikbaar stellen van meertalig materiaal. Meertalig materiaal is niet altijd makkelijk te vinden, maar in mijn ervaring zijn ouders wel bereid om te helpen met bijvoorbeeld voorlezen of vertalen van prentenboeken. Op de website storyweaver.org.in kun je met een gratis account boekjes in diverse talen lezen en zelfs downloaden als pdf!
Meer weten?
Het Engelstalige boek ‘Bilingual Education in the 21st century: A global perspective‘ van Ofelia Garcia gaat over waarom en hoe we meerdere talen leren in de moderne wereld. Het laat zien hoe tweetalig onderwijs helpt om verschillende culturen te begrijpen en te verbinden. Het geeft voorbeelden van scholen wereldwijd waar mensen meerdere talen leren en pleit voor eerlijke kansen voor iedereen om tweetalig te worden.
Het ROMtels project heeft ism de universiteit van Newcastle onderzoek gedaan naar meertalig onderwijs voor Roma leerlingen. Zij hebben drie Engelstalige handboeken over translanguaging gepubliceerd die je hier gratis kunt downloaden.